در این مقاله قصد داریم در مورد پیچ و مهره استاندارد و غیراستاندارد صحبتی داشته و به تفاوت‌ها و کاربردهای آن‌ها اشاره داشته باشیم. پیچ و مهره‌ها را به‌عنوان یکی از کاربردی‌ترین و متداول‌ترین و نام‌آشناترین تجهیزات می‌شناسیم که در طول زندگی خود و در موارد مختلف حتی ممکن است مستقیم نیز با آن‌ها برخورد داشته باشیم. یکی از اتصال‌دهنده‌های بسیار متداول و درعین‌حال بسیار مهم و حیاتی در حیطه‌های فنی و صنعتی. حال در ادامه مقاله حاضر قصد داریم به استانداردهای پیچ و مهره‌ها و اینکه آیا پیچ و مهره‌های غیراستاندارد می‌توانند کاربرد داشته باشند یا برای کاربردهای خاصی طراحی و تولید می‌شوند و غیره و همچنین به بررسی ویژگی‌های آن‌ها بپردازیم؛ ممنون که با ما همراه هستید.
هدف از استاندارد پیچ و مهره‌ها
همان‌طور که احتمالاً در جریان هستیم پیچ و مهره‌ها در انواع مختلفی طراحی، تولید و عرضه می‌شوند که طبیعتاً هر دسته از آن‌ها دارای ویژگی‌ها و کاربردهای مربوط به خود هستند. در راستای اشاره به استاندارد پیچ و مهره‌ها و تاریخچه آن‌ها می‌توانیم بگوییم از اواسط قرن نوزدهم توافق‌نامه‌هایی بر سر پیچ و مهره استاندارد ایجاد شد. کشورهایی مانند بریتانیا، فرانسه، ایالات‌متحده و آلمان، جزو پیشگامان عرصه استانداردهای پیچ و مهره‌ها هستند. در حالت کلی و در تعریف می‌توانیم استانداردهای پیچ و مهره را در قالب مجموعه‌ای از ضمانت‌ها و مواردی تعریف کنیم که قابلیت استفاده از آن‌ها را در شرایط خاصی در نظر می‌گیرد و تبیین می‌کند. سازمان‌های مختلفی در سراسر جهان متولی تدوین و صدور استانداردها و رعایت معیارهای مبتنی بر آن‌ها هستند. بسیار مهم است که با دقت و کاملاً به‌طور تخصصی این امر موردتوجه قرار گیرد؛ چراکه بحث اتصالات در تمامی صنایع و در تمامی مقوله‌ها، ازجمله ابعاد بسیار مهم تعیین‌کننده است و ازاین‌رو بسیار حساس و حیاتی است؛ چراکه به‌طور مستقیم با استحکام سازه‌ها در ارتباط است و هرگونه سهل‌انگاری و عدم توجه کافی به نحوه استفاده از آن‌ها، یا عدم استفاده از پیچ و مهره استاندارد یا عدم نظارت و بازرسی بر آن‌ها و نگهداری بهینه می‌تواند باعث بروز تبعات جانی و مالی فراوان شود.
همچنین بینید: انواع پیچ گوشتی و تفاوت آن‌ها
پیچ و مهره‌ها و انواع آن‌ها
در تعریف پیچ می‌توانیم آن را در قالب وسیله و المان اتصالی معمولاً فلزی و البته پیچ‌های غیرفلزی هم داریم، تعریف کنیم که دارای شیارهای مارپیچ تعبیه‌شده بر روی آن است که به این شیارها رزوه می‌گوییم. پیچ‌ها در کنار مهره‌ها برای اتصال اجسام مختلف در مکان‌های مختلف مورداستفاده قرار می‌گیرند. ازجمله مواردی که می‌توانیم در حیطه اتصالات با پیچ به آن اشاره داشته باشیم این است که نوع اتصالات ایجادشده توسط آن، اتصالات دائمی نیستند و می‌توانند در مواردی مورداستفاده قرار گیرند که نیاز به باز و بسته کردن ازجمله، خواهد بود.
در اشاره به تعریف مهره نیز می‌توانیم آن را در قالب المانی اتصال‌دهنده و حلقه‌ای شکل تعریف کنیم که در داخل آن نیز رزوه وجود دارد و با استفاده از پیچ یا میله و در راستای ایمن‌سازی قطعات و اتصال آن‌ها مورداستفاده قرار می‌گیرد.
انواع مختلف پیچ‌ها
با توجه به کاربردهای وسیع و هدف‌های مورداستفاده، انواع مختلفی از پیچ‌ها وجود دارد که آن‌ها را بر اساس یک سری از ویژگی‌ها مانند شکل ظاهری یا مشخصات فنی می‌توانیم تقسیم‌بندی کنیم؛ به‌عنوان‌مثال در راستای اشاره به شکل هندسی سرپیچ‌ها می‌توانیم آن‌ها را در انواع پیچ‌های مربعی، پیچ‌های گرد و پیچ‌های شش‌ضلعی نام ببریم؛ حتی پیچ‌هایی تحت عنوان پیچ‌های با سر مخفی که به‌طور کامل داخل قطعه مورداستفاده فروبرده می‌شوند، یا پیچ‌هایی با سر نیمه گرد نیز وجود دارد که آن‌ها را در مواقعی مورداستفاده قرار می‌گیریم که نیازی به سطح صاف نباشد.
همچنین پیچ و مهره‌ها را می‌توانیم بر اساس مواد تشکیل‌دهنده آن‌ها به پیچ و مهره‌های ساخته‌شده با فلزاتی از قبیل آلومینیوم، فولاد، استیل، تیتانیوم، فولاد زنگ نزن، آلیاژ مس، برنج، حتی پلاستیک و غیره تقسیم‌بندی کنیم.
پیچ و مهره‌های غیراستاندارد
شاید استفاده از واژه غیراستاندارد در توصیف یا در عنوان، بیشتر مواردی تداعی می‌شود که برای ما کارایی کافی ندارد یا استفاده از آن‌ها نامطلوب است؛ اما جالب است بدانیم که منظور از پیچ و مهره‌های غیراستاندارد نه الزاماً آن دسته از پیچ و مهره‌هایی که هیچ‌گونه کارایی ندارند یا بهتر باشد استفاده‌ای نداشته باشند؛ بلکه منظور پیچ و مهره‌هایی است که خارج از چهارچوب استانداردهای تدوین‌شده طراحی و تولید می‌شود؛ یعنی با توجه به استانداردهای مختلف بین‌المللی یا صنعتی الزاماً تولید نمی‌شوند و مشخصات آن‌ها به‌عنوان‌مثال اندازه آن‌ها، شکل آن‌ها، نوع رزوه آن‌ها یا سایر مشخصات فنی آن‌ها متفاوت از چارچوب این استانداردها است و نکته جالب اینکه این پیچ و مهره‌ها در مواردی که نیاز به کاربردهای خاصی است به‌طور سفارشی می‌توانند تولید و مورداستفاده قرار بگیرند.
برخی از تفاوت‌های پیچ و مهره استاندارد و غیراستاندارد
ازجمله مواردی که در پیچ‌های غیراستاندارد ممکن است متفاوت از پیچ‌های استاندارد باشند تفاوت در اندازه و شکل آن‌ها است؛ به‌عنوان‌مثال در پیچ‌های غیراستاندارد ممکن است دارای اندازه‌ها یا دارای شکل‌های غیر منطبق بر استانداردها باشند و ممکن است در تجهیزاتی که نیاز به مشخصات خاصی از قبیل طول یا قطر خاصی یا حتی شکل سر خاص و متفاوت از استانداردی موردنیاز باشد، با تشخیص متخصص پروژه مورداستفاده قرار بگیرند. از دیگر مواردی که در پیچ‌های غیراستاندارد می‌تواند متفاوت از پیچ‌های استاندارد باشد، نوع رزوه است. پیچ و مهره استاندارد در راستای تطبیق از استانداردهای رزوه طراحی و تولید می‌شوند؛ اما پیچ‌های غیراستاندارد سفارشی‌سازی هستند. مواد مورداستفاده در تولید پیچ و مهره‌های غیراستاندارد و همین‌طور روش‌های تولید آن‌ها نیز می‌تواند متفاوت باشد و با توجه به ویژگی‌هایی که لازم است متناسب باهدف مورداستفاده باشد، طراحی و تولید شوند به‌عنوان‌مثال ممکن است در ویژگی در کاربردی مورداستفاده قرار گیرند که نیاز به مقاومت در برابر خوردگی در محیط‌های خاصی که جزو محیط‌های متداول نیستند لازم باشد و برای این منظور نیاز باشد از مواد ویژه و خاص‌تری استفاده شود.
بیشتر بدانید: پیچ و مهره استیل و داکرومات؛ معرفی و مقایسه تفاوت‌ها
مرور و جمع بندی
در مقاله حاضر مروری داشتیم به بحث پیچ و مهره‌های استاندارد و غیراستاندارد و تفاوت‌های بین آن‌ها و موارد استفاده از پیچ و مهره‌های غیراستاندارد که خارج از چارچوب استانداردهای تدوین‌شده و برای موارد خاصی به‌طور سفارشی طراحی و تولید می‌شوند. همچنین لازم است به این مورد اشاره داشته باشیم که بحث استفاده از پیچ و مهره‌های با کیفیت، اجرای صحیح آن‌ها و بازرسی و نظارت‌های منسجم بر آن‌ها جزو موارد بسیار مهم و حیاتی در صنعت است چراکه استحکام پروپزه ها را تحت تأثیر خود دارد و لازم است به‌طور کاملاً حرفه‌ای و تخصصی و با نظارت متخصصان درای صلاحیت پیش برود.
